بازتاب فردا/دنا نیوز نوشت؛ همواره اجرای پروژههای عمرانی بزرگ با چالشی به نام تخریب محیط زیست مواجه بوده است از احداث جادههای بین شهری که موجب از بین رفتن مهمترین و بهترین بخش خاک میگردد تا ساخت سدهای بزرگ و کوچک که باعث زیر آب رفتن بخشی از زمینها در قسمت پشت بدنه سد میشود.
یکی از مسائل مهم در مبارزه با قحطی معیارذخیره غله در دسترس به روز است که طی یک دوره ۲۰ ساله از ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ این ذخیره از ۱۰۰ روز در سال به ۴۰ روز در سال رسیده است و قاعدتاً امروزه این عدد بسیار کمتر است. دو موضوع تأثیر گذار در افزایش ذخائر غذا یکی تأمین آب کافی و به موقع و بهبود روش آبیاری و دیگری افزایش سطح زیر کشت کشاورزی است. سوال مهم این است که در کشوری نظیر ایران با اقلیم خشک و نیمه خشک که در فصولی از سال بارشهای سیل آسا موجب بروز سیلابهای وحشتناک شده و در فصولی از سال به علت عدم بارش و از آن مهمتر در سالهای کم بارش و بدون بارش، چه روشی برای تأمین آب شرب ، کشاورزی و صنعت باید در پیش گرفت.
بین سالهای ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۰ میلادی بیش از ۳۳ هزار سد بزرگ و کوچک در دنیا ساخته شده که سهم آسیا، اروپا و آمریکا به ترتیب ۳۹، ۱۹ و ۳۵ درصد بود و این روند هنوز هم ادامه دارد. بیش از ۲۷۰۰ سد با ارتفاع بیش از ۶۰ متر در دنیا وجود دارد که سهم ایران از این رقم تنها ۶۰ سد بزرگ و سهم ترکیه، همسایه ما از این رقم ۱۹۵ عدد است از فواید دیگر احداث سدها از قبیل توسعه صنایع گردشگری، اشتغال پایدار، ایجاد بستر برای توسعه صنایع آبزیان نیز نباید به سادگی عبور کرد. زمینهای زیر کشت برده در شهرستانهای بهبهان و گچساران، ناشی از احداث سدهای مارون و کوثر بود . باید متقاعد شویم که منافع احداث سد بیشتر از مضرات دوران ساخت است.
موقعیت جغرافیایی و اهداف سد و نیروگاه آبریز:
این طرح در شمال شرقی شهر دهدشت برروی رودخانه مارون واقع شده است که اهداف مهم این طرح به شرح ذیل می باشد:
تأمین آب ۲۰ هزار هکتار شبکه آبیاری و زهکشی شمال شرق و غرب دهدشت و همچنین چرام می باشد که به واسطه خطوط انتقال آب و احداث تونل به این مناطق انتقال داده خواهد شد.
استحصال انرژی پاک برق آبی
تأمین آب شرب و صنعت
توسعه صنعت گردشگری
ایجاد صنعت آبزیان سوابق مطالعات طرح:
مطالعات طرح از سال ۱۳۹۰توسط شرکت مهندسین مشاور مهاب قدس با کارفرمای شرکت آب منطقهای استان شروع شد و در سال ۱۳۹۸ کارفرمای این طرح به شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران انتقال گردید.
مشخصات سد و مخزن:
نوع سد : بتن وزنی RCC ارتفاع سد: ۱۴۵ متر
حجم مخزن سد : ۱۷۲ میلیون متر مکعب) MCM( نیروگاه: حداقل ۳ واحد ۱۶ مگاواتی و حداکثر۴ واحد ۳۰ مگاواتی
ضرورت احداث سد آبریز برای بخش کشاورزی:
از ۷۰ هزار هکتار زمین زراعی شهرستان کهگیلویه کمتر از یک دهم آن آبی، که برای این سهم کم نیز از آب های زیر زمینی استفاده می کنند و هم اکنون با محدود شدن منابع آب زیر زمینی مواجه شده اند. در سایر اراضی کشت دیم همراه با هزینههای گزاف و درآمد حداقلی انجام می شود. شهرستان های کهگیلویه و چرام اکنون با وجود دشت های وسیع و اراضی مستعد کشاورزی به دلیل نبود برخی زیرساختها توسعه چندانی نیافته اند.
با احداث سد آبریز علاوه بر زیر آب رفتن حدود ۲۰ هزار هکتار از اراضی دهدشت و چرام ، با رونق کشاورزی زمینه اشتغال و افزایش بازدهی و بهرهوری در این بخش را خواهیم داشت. همچنین با توجه به اینکه سد و نیروگاه آبریز و اراضی پایین دست سد در مجاورت جاده جدیدالاحداث دهدشت ـ پاتاوه که یک جاده ترانزیتی و بین استانی می باشد، قرار گرفته است و با احداث این سد با رونق بخش کشاورزی، زمینه احداث صنایع تبدیلی در این بخش فراهم خواهد شد و جهش مثبتی در بهبود وضعیت اقتصادی مردم منطقه خواهد داشت. همانطوریکه تاثیرات مثبت احداث سد کوثر و مارون در رونق کشاورزی و وضعیت اقتصادی مردم این مناطق را می توان مشاهده کرد.
ضرورت احداث سد آبریز برای تأمین آب شرب:
با توجه به خشک سالیهای اخیر و کاهش سطح منابع آب زیر زمینی به دلیل استفاده بیش از حد در بخش کشاورزی و شرب ، با مشکل جدی برای تأمین آب شرب در منطقه مواجه شدهایم تا جایی که بعضی از روستاهای منطقه دارای تنش آبی و کمبود آب برای شرب هستند که با تداوم این روند در چند سال آینده و افزایش جمعیت با مشکل جدی تأمین آب برای ساکنین منطقه مواجه خواهیم شد. لذا احداث سد و نیروگاه آبریز مطمئینترین راهکار برای تأمین آب شرب پایدار و یک امنیت آبی پایدار برای منطقه خواهد بود.
ضرورت احداث سد آبریز برای احداث صنایع:
همانطوریکه در ابتدای گزارش ذکر شده کشورهای پیشرفته و در حال توسعه بیشترین سهم را از احداث سدها دارند .
زیرا یکی از الزامات پیشرفت، تأمین آب موردنیاز میباشد که این ضرورت را با احداث سد فراهم کردهاند. لذا برای احداث صنایع و بهبود وضعیت اشتغال و اقتصادی در منطقه ، احداث سد و نیروگاه آبریز یک ضرورت می باشد.
ضرورت احداث سد آبریز برای توسعه صنعت گردشگری:
صنعت گردشگری یکی از صنایع پردرآمد می باشد . امروزه بهرهبرداری از «گردشگری در سدها» به عنوان یکی از جاذبههای گردشگری هر خطه آنقدر در دنیا اهمیت یافته است که برای آنها زیرساخت، تعریف و برایشان به طور خاص برنامهریزی انجام میشود. با توجه به اینکه منطقه احداث سد یک منطقه کوهستانی و خوش آب و هوا می باشد و همچنین در مجاورات جاده جدید الاحداث دهدشت ـ پاتاوه واقع شده است . با برنامه ریزی و سرمایه گذاری در این بخش از جمله ایجاد دهکدههای گردشگری، بوم گردی و تولید صنایع دستی، رونق خوبی در این بخش و بهبود شرایط اقتصادی مردم این منطقه خواهد داشت. طرح ایجاد دهکدههای گردشگری در سد و نیروگاه چم شیر گچساران از جمله این طرحها می باشد.
عدم تأثیر منفی احداث سد آبریز بر حجم و کیفیت مخزن سد مارون
سد مارون با مخزن ۱۲۵۰ میلیون مترمکعب در فاصله ۱۲۰ کیلومتر پایین دست سد آبریز در سال ۷۷ احداث شده است .
اخیراً در فضای مجازی مباحثی در خصوص احداث سد و نیروگاه آبریز مطرح گردیده است که دو نگرانی را مطرح میکنند. ابتدا و طبق روال یک دهه گذشته صنعت سدسازی را مورد تاخت و تاز قرار دادهاند و در ادامه نیز احداث سد چمشیر را منجر به کاهش حجم و کیفیت آب مخزن سد مارون دانستهاند.
حجم مخزن سد آبریز نسبت به سد مارون تقریبا ۱ به ۱۰ میباشد و همچنین با توجه به تصویر زیر که سرشاخه های سد مارون و آبریز را نشان می دهد هیچ گونه تأثیر منفی بر حجم مخزن سد نخواهد داشت. برای نمونه سدهای گتوند ،مسجدسلیمان، کارون۱؛ کارون۳، کارون۴ بر روی یک حوزه آبریز ساخته شدهاند.
شاخه های حوزه آبریز سدهای مارون و آبریز
باتوجه به اینکه مخزن سد آبریز برروی سازندهای زمین شناسی با کیفیت خوب قرار گرفته است لذا در این زمینه هم نمی تواند تأثیر منفی بر روی کیفیت آب مخزن سد مارون داشته باشد هرچند مخزن سد، نقش تعدیل کنندگی و افزایش بهبود کیفیت آب در پایین دست سد را دارد .
در پایان
جریان مردمی عدالت خواه استان کهگیلویه و بویراحمد به نمایندگی از مردم و جوانان آینده نگر این استان بخصوص شهرستان کهگیلویه از استاندار و نماینده محترم در مجلس شورای اسلامی مطالبه داریم که پیگیر تخصیص بودجه به سد آبریز برای شروع فعالیتهای اجرایی این سد از ابتدای سال ۱۴۰۱ باشند تا مرحمی بر زخم مردم محروم این منطقه باشد و امید به آینده در روح آنها دمیده شود.
